Kształtowanie formy książki

Początkowo książki drukowane były na kartach wielkości regalis (70x50 cm) oraz mediana (50x30 cm). Format dzieła ustalano tz. formatem bibliograficznym czyli poprzez liczenie ilości łamania arkusza. Dla przykładu folio oznaczało jedno złożenie arkusza. Stosowano kustosze czyli ponawianie słowa lub zgłoski na końcu i początku składek. Pozwalało to zorientować się czy książka jest kompletna i dobrze złożona. Wraz z rozwojem druku kustosze zostały zastąpione przez sygnatury określające kolejne składki. W rękopisach i inkunabułach nie numerowano stron, paginację wprowadzono na początku XVI w. Stosowano, choć nie zawsze foliowanie czyli zliczanie kart. W pierwszych drukach często musiano robić to ręcznie ze względu na trudność z ustawieniem w matrycy. Strony tytułowej początkowo nie było. Książkę rozpoczynała np. dedykacja. Na końcu druku natomiast umieszczano kolofon czyli zbiór informacji o powstaniu książki. Z czasem przekształcił się on w  stopkę wydawniczą. Drukarze zaczęli odbijać również sygnety, umiejscawiając je na początku lub na końcu druku
Fot. Kolofon w inkunabule wskazujący m.in. datę i miejsce powstania: 1499 rok, Wenecja. Zawiera pracę Macarius Mutius
Fot. filologanoga / Neven Jovanović, udostępnione na licencji: uznanie autorstwa na tych samych warunkach, Flickr