Pochodzące z Islandii sagi są jednymi z największych zabytków średniowiecznej literatury. Oparte na dziejach rodów, opisujące doniosłe wydarzenia narodowe oraz biografie królów utrwalały i przekazywały tradycję historyczną. Sagi traktowane były jako dokumenty historyczne. Zainteresowanie historią kraju jak i własnego rodu było bardzo duże ponieważ każdy musiał znać swych przodków by w razie konieczności móc dowieść swojego pochodzenia.

Historie przekazywane w opowieściach

Umiejętność opowiadania sag osiągnęła bardzo wysoki poziom, kształcono specjalnych narratorów, zwanych sagnamenn i historyków sprawdzających podania. Do chrystianizacji sagi przekazywane były ustnie wraz z chrześcijaństwem wprowadzony został alfabet łaciński. Ciekawostką jest, że podczas chrystianizacji kler w większości krajów starał się niszczyć i wypleniać podania pogańskie i baśnie lub przekształcać je na własny religijny użytek. Na Islandii to właśnie kościół przyczynił się i zapoczątkował spisywanie i odtwarzanie sag, które spisywane były anonimowo.

Tworzenie sag rodzinnych

Starodawna tradycja nakazywała by każda rodzina tworzyła swoje sagi dzięki czemu do naszych czasów przetrwało ich tak wiele. Początkowo były to rodowe podania, które wraz z upływem czasu przeradzały się w obszerne dzieła prozą utrzymywane w ścisłych regułach. Narracja sag jest lakoniczna cechuje ją rzeczowy styl, wyraziście zarysowane postacie, o silnych charakterach i żywe, wartkie dialogi. Głównym tematem są historie rodzin, jednak tekst skupiony jest na pojedynczych osobach, wielkich wojownikach, skaldach czy mądrych przywódcach. Fabuła obfituje w opisy walk, które przeplatane są watkami miłosnymi. Tekst główny przerywany jest niekiedy wierszami lub pieśniami. Opowieści przedstawiane w sagach oparte są na prawdziwych zdarzeniach, mimo, iż zawierają w sobie elementy fantastyczne i baśniowe. Duża ich część uznawana jest przez badaczy za źródła historyczne. Uwiecznione czasy należą do dumnego okresu w historii kraju, kształtowania narodu z zasiedlających wyspę przybyszów głównie z Norwegii. Były to czasy rodów, które miały swoje własne terytoria i strefy wpływów w Islandii. Podane w sagach miejscowości można bez większego trudu odnaleźć na współczesnych mapach. Przedstawiane wydarzenia powtarzają się w sagach różnych rodów, zwłaszcza w tych opowieściach, w których dwie rodziny toczyły ze sobą spory. Czytanie sag daje wierny obraz życia historycznych dziejów północy. W okresie przyjęcia chrześcijaństwa i nie tylko w wielu utworach opisywane są zwyczaje na dworach północnej Europy, które wyraźnie kontrastują z tymi panującymi na wyspie gdzie każdy gospodarz był u siebie panem i władcą.

Najsłynniejsze sagi przetłumaczone na język polski
Do najsłynniejszych sag islandzkich jakie przetrwały w całości lub w większej części należą tłumaczone na język polski: Saga o Gunnlaugu wężowym języku, Saga o Njalu, Saga o Egilu oraz Saga rodu z Laxdalu. Wydarzenia przedstawiane w sagach rozmieszczone są na całej wyspie jednak akcja wymienionych powyżej tytułów rozgrywa się po zachodniej stronie wyspy. Islandzkie sagi dzielone są przez badaczy na kilka rodzajów, są to: sagi rodowe opisujące zdarzenia historyczne, sagi królewskie, sagi biskupie oraz Lygisogur co oznacza „sagi kłamstw”, są to opowieści późniejsze pełne fantastycznych i sensacyjnych wątków.

Czy Islandczycy dalej czytają sagi?

Fascynujące jest, że sagi spisywane były od XII wieku jednak język jakim zostały napisane nie różni się znacznie od dzisiejszego języka islandzkiego. Oczywiście nie oznacza to, że każdy Islandczyk bez trudu odczyta stare rękopisy. Wyspa zasiedlana była przez Norwegów, którzy posługiwali się narzeczami germańskimi, z których wykształcił się osobny język narodowy. Poza nielicznymi zmianami dialektycznymi średniowieczny islandzki nie różni się znacznie od języka używanego współcześnie. Zdigitalizowana kolekcja manuskryptów islandzkich prezentowana jest na stronie stowarzyszenia Sagnanet, dzięki której można podziwiać i czytać wspaniałe często ilustrowane rękopisy. Projekt ten jest otwarty dla wszystkich mieszkańców aby każdy mógł pomagać w odczytywaniu i uzupełnianiu brakujących tekstów. Islandczycy są dumni ze swojej historii, którą odkrywają z sag. Zawarta w nich literatura jest wciąż żywa, i zna ją większość a może i wszyscy mieszkańcy tego kraju.